中国结 ศิลปะการถักเชือกจีน ศิลปะการถักเชือกจีนเป็นเทคนิคการถักมือแบบเฉพาะของชนชาติจีน เป็นสิ่งที่มีเสน่ห์น่าพิศมัยแบบตะวันออกโดยแท้ อีกทั้งมีการเปลี่ยนแปลงพัฒนามากมาย สะท้อนให้เห็นถึงความรู้และวัฒนธรรมที่สืบทอดกันมายาวนานของชนชาติจีนนานมาแล้วที่ชาวจีนเรียนรู้ที่จะถักทอ การถักเชือกจีนมีต้นกำเนิดมาจากการผูกเงื่อนเพื่อเชื่อมรอยต่อของเสื้อผ้าในสมัยยุคหิน และในบรรดาซากวัตถุโบราณที่ขุดค้นพบของมนุษย์ถ้ำปักกิ่งโจวโข่วเตี้ยนเหล่านั้น ได้มีการขุดพบเข็มกระดูกอยู่ด้วย จึงมีการคาดคะเนว่าในช่วงเวลาดังกล่าวก็น่าจะมีการใช้เส้นด้ายแล้วด้วยเช่นกัน ขณะเดียวกันเทคนิคการเย็บปักถักร้อยอย่างง่ายก็น่าจะเริ่มก่อตัวขึ้นจากช่วงเวลานั้นนั่นเองในสมัยโจวเฉาผู้คนมักจะพกพาหยกติดตัวเสมอจึงนิยมใช้การถักเชือกประดับหยกเหล่านั้น และในสมัยจ้านกั๋วบนเครื่องมือใช้สอยที่ทำจากทองแดงก็ยังมีลายเชือกถักประดับอยู่ด้วย ต่อเนื่องไปจนถึงราชวงค์ชิงการถักเชือกก็ได้กลายเป็นศิลปะที่สืบทอดต่อกันมาของหมู่ประชาชน ปัจจุบันการถักเชือกจีนมักนิยมใช้ในการประดับตกแต่งและเป็นของขวัญที่นิยมมอบให้กันในหมู่ญาติสนิทมิตรสหาย อีกทั้งยังนิยมใช้เป็นของประดับติดตัวอีกด้วยเนื่องจากลักษณะเชือกถักที่ได้สัดส่วนและมีงดงามละเอียดอ่อน จึงเป็นสิ่งที่แสดงออกถึงประวัติศาสตร์ที่ยาวนานและสติปัญญาอันชาญฉลาดของวัฒนธรรมของชนชาติจีน อีกทั้งยังสอดคล้องกับประเพณีนิยมเครื่องประดับตกแต่งที่สืบทอดกันมาแต่โบราณ จึงได้รับการขนานนามว่า中国结 (zhōng guó jié)ศิลปะการถักเชือกจีนพื้นฐานการถักเชือกจีน ในปัจจุบันพื้นฐานการถักเชือกจีนนั้นมีอยู่สิบกว่าแบบ ตั้งชื่อเรียกตามลักษณะการถักหรือประโยชน์ใช้สอยหรือเรียกตามชื่อเดิมและความหมายแฝงที่มีมาแต่เดิม  1.双钱结(双shuāng คู่; 钱qián เงิน; 结jié ปม, เงื่อน) เงื่อนสองเหรียญ มีลักษณะคล้ายเหรียญเงินโบราณของจีนสองเหรียญซ้อนกันครึ่งหนึ่ง 2.钮扣结(纽扣niŭ kòu กระดุม) ปมกระดุม มักถักขึ้นเพิ่อใช้เป็นกระดุมของเสื้อผ้า จึงนำเอาประโยชน์ใช้สอยมาตั้งเป็นชื่อเรียก 3.酢浆草结(酢浆草zuò jiāng căo หญ้าส้มกบ) เงื่อนหญ้าส้มกบ มีลักษณะคล้ายใบของหญ้าส้มกบที่มีสามใบ จึงใช้ชื่อต้นหญ้ามาเรียกเป็นชื่อ 4.团锦结(团tuán กลม; 锦jĭn ผ้าดิ้นเงินดิ้นทอง) เงื่อนถวนจิ่น เป็นชื่อเรียกที่มีมาแต่เดิม เนื่องจากเดิมนั้นได้มีลักษณะเป็นวงกลมธรรมดา แต่มีการปรับเปลี่ยนหลายครั้งจนกระทั่งลักษณะปมเปลี่ยนไปคล้ายดอกไม้ในที่สุด ปมถวนจิ่นแม้จะมีลักษณะที่เล็กแต่ก็สวยงาม ยิ่งไปกว่านั้นก็ยากที่ปมจะหลวม จึงนิยมฝังประดับด้วยไข่มุกเพื่อความสวยงามยิ่งขึ้น 5.十字结(十shí สิบ; 字zì ตัวอักษร) เงื่อนสือจื้อ มีลักษณะปมเป็นสองด้าน ด้านหนึ่งเป็นสี่เหลี่ยมคล้ายตัวโข่ว อีกด้านมีลักษณะเหมือนตัวสือ 6.吉祥结(吉祥jí xiáng สิริมงคล) เงื่อนสิริมงคล เป็นปมที่แตกแขนงออกมาจากปมสือจื้อ นิยมใช้ประดับตกแต่งเสื้อผ้ามาแต่โบราณ มีความหมายถึงนิมิตหมายที่เป็นมงคล 7.万字结(万wàn หมื่น, มากมาย) เงื่อนว่านจื้อ ลักษณะของการเดินเส้นของปมนี้เหมือนกับสัญลักษณ์สวัสติกะ สัญลักษณ์แห่งความเป็นสิริมงคลของพระพุทธศาสนานิกายมหายาน เป็นชื่อเรียกแต่โบราณ 8.盘长结(盘pán จาน; 长cháng ยาว) เงื่อนผานฉาง ลักษณะโดยรวมคล้ายกับผานฉาง เงื่อนไม่รู้จบหนึ่งในอัษฏศุภมงคล เครื่องหมายแห่งความเป็นสิริมงคลแปดอย่างในพุทธศาสนานิกายมหายาน ผานฉางเป็นสัญลักษณ์ที่แสดงให้เห็นถึงการไม่มีจุดเริ่มต้นและไม่มีจุดสิ้นสุด เป็นบ่อเกิดของสรรพสิ่งทั้งมวล เป็นหนึ่งในเงื่อนที่สำคัญของพื้นฐานการถักเชือกจีน 9.藻井结(藻井zăo jĭn ฝ้าเพดานที่มีลวดลาย) เงื่อนเจาจิ่น มีโครงสร้างที่กระชับแน่นและสวยงาม ลักษณะคล้ายช่องแสงบนหลังคาในสมัยโบราณของจีน อีกทั้ง井 ยังพ้องเสียงกับคำว่า锦ที่แปลว่าผ้าดิ้นเงินดิ้นทองอีกด้วย 10.平结(平píng สงบ, ราบเรียบ) เงื่อนผิง ใช้เส้นด้าย เชือกหรือสิ่งของเป็นแกนกลาง และใช้เชือกอีกเส้นถักประคองทั้งสองด้านเป็นโซ่ต่อเนื่องไป ประโยชน์ของเงื่อนผิงนั้นมีมากมาย ทั้งใช้เป็นตัวเชื่อมต่อเงื่อนและยังสามารถใช้ถักเป็นกำไลข้อมือ โซ่ หรือเครื่องประดับต่างๆ เป็นต้นความหมายแฝงของเงื่อนแต่ละแบบ ซึ่งบ้างได้ความหมายจากรูปแบบลักษณะของเงื่อน บ้างได้จากเสียงพ้องของชื่อเรียก    1.方胜结(fāng shèng jié)——一路平安(yī lù píng ān) เดินทางโดยสวัสดิภาพ 2.双蝶结(shuāng diéjié) ——比翼双飞(bĭ yì shuāng fēi) รวดเร็วกว่าใช้สองปีกบิน 3.如意结(rú yì jié) ——吉祥如意(jí xiáng rú yì) สมดังปราถนา 4.团锦结(tuán jĭn jié) ——前程似锦(qián chéng sì jĭn) เส้นทางภายหน้าจะสวยงาม 5.祥云结(xiáng yún jié)——祥云绵绵(xiáng yún mián mián) ความมงคลที่ไม่ขาดสาย 6. 双喜结(shuāng xĭ jié)——双喜临门(shuāng xĭ lín mén) มงคลคู่มาพร้อมกัน 7. 桂花结(guì huā jié)——富贵无疆(fù guì wú jiāng) ร่ำรวยไม่มีที่สิ้นสุด 8. 团圆结(tuán yuán jié)——团圆美满(tuán yuán mĕi măn) ครอบครัวมีความสุขอยู่กันพร้อมหน้า 9. 双全结(shuāng quán jié)——儿女双全(ér nǚ shuāng quán) เพรียบพร้อมไปด้วยบุตรชายและบุตรสาว 10. 双线结(shuāng xiàn jié)——财源亨通(cái yuán hēng tōng) การเงินราบรื่น 11. 双鱼结(shuāng yú jié)——吉庆有余(jí qìng yŏu yú) สริมงคลที่มากมายล้นเหลือ 12. 盘长结(pán cháng jié)——长寿百岁(cháng shòu băi suì) อายุยืนยาว 13. 平安结(píng ān jié)——如意平安(rú yì píng ān) อยู่เย็นเป็นสุข 14. 同心结(tóng xīn jié)——永结同心(yŏng jié tóng xīn) รักกันกลมเกลียวตลอดไป (คู่แต่งงาน) 15. 双联结(shuāng lián jié)——双双成对(shuāng shuāng chéng duì) 16. 鲤鱼结(lĭ yú jié)——吉庆有余(jí qìng yŏu yú) สิริมงคลที่มากมายล้นเหลือ 17. 繁翼磐结(fán yì pán jié)——磐石如山(pán shí rú shān) |