อาหารยอดนิยมในช่วงเวลาเร่งด่วนของชาวญี่ปุ่นและหาทานได้ง่ายคงจะหนีไม่พ้น 2 เมนูนี้ คือ โซบะและอุด้ง บ่อยครั้งที่เราจะเจอร้านขายโซบะและอุด้งตามสถานีรถไฟในที่ต่างๆ ที่สำคัญราคาไม่แพงด้วย ประมาณ 300-500เยน และถ้ายิ่งอากาศหนาวๆได้ซดน้ำซุปร้อนๆทำให้ร่างกายอุ่นขึ้นมาทีเดียวเลยหล่ะ ในตอนที่ 4 “เครื่องขายอัตโนมัติ” พี่โอ๋ได้แนะนำวิธีซื้อคูปอง(ตั๋ว)ที่ร้านขายโซบะแบบง่ายๆเบื้องต้นไปแล้วนะคะ แต่ในตอนที่ 12 นี้ เรามาทำความรู้จักกับเมนูต่างๆของเส้นโซบะและอุด้งกันค่ะ
เส้นโซบะ จะเป็นเส้นรูปร่างคล้ายกับเส้นบะหมี่เหลืองบ้านเรา แต่จะมีสีน้ำตาลอ่อนซึ่งทำมาจากแป้งบักวีด นิยมรับประทานทั้งแบบเย็นและแบบร้อน
เส้นอุด้ง จะมีลักษณะเป็นเส้นสีขาวกลมยาวและมีความเหนียวนุ่ม ทำมาจากแป้งสาลี นิยมรับประทานพร้อมกันกับน้ำซุปร้อนๆ แต่บางร้านก็อาจนำไปทำเมนูต่างๆได้ค่ะ
ในร้านเราสามารถเลือกเมนูและเลือกเส้นได้ ในรูปตัวอย่างด้านล่างนี้จะเป็นเมนู Standard ที่น้องๆสามารถพบเห็นได้ทั่วไปค่ะ
ทานูกิ อุด้ง/โซบะ
โซบะหรืออุด้งในนำซุปโชยุที่มีส่วนผสมของซุปปลาแห้ง（かつおだし汁= katsuo dashi jiru）แต่งหน้าด้วยแป้งทอดเทมปุระกรอบๆโรยด้วยต้นหอมซอย
ทานูกิ（狸）ความหมายตามตัวจะแปลว่า “จิ้งจอกแรคคูนญี่ปุ่น” คำว่า タヌ(tanu)ในภาษาญี่ปุ่นหมายถึง มีไส้(ในแป้งเท็มปุระ)
และคำว่า ヌキ、抜き(nuki)หมายถึง เอาออก เป็นการเล่นคำรวมกันเป็น タヌキ(tanuki)ที่หมายความว่า แป้งเท็มปุระที่ไม่มีไส้นั่นเอง
ซึ่งบังเอิญออกเสียงตรงกับความหมายของ “จิ้งจอกแรคคูนญี่ปุ่น”ค่ะ
คิทสึเนะ อุด้ง/โซบะ
โซบะหรืออุด้งที่แต่งหน้าด้วยฟองเต้าหู้ทอด（油揚げ= abura age）โรยด้วยต้นหอมซอย
คิทสึเนะ（狐）ความหมายตามตัวจะแปลว่า “สุนัขจิ้งจอก” ในตำนานพื้นบ้านญี่ปุ่นคิทสึเนะชอบกินฟองเต้าหู้ทอด หรือบางคนอาจจะบอกว่าสีของฟองเต้าหู้ทอดเหมือนสีของสุนัขจิ้งจอก เลยเป็นที่มาของชื่อเรียกนี้ค่ะ ในแถบคันโต(เช่น โตเกียว, ชิบะ) จะเรียกคิทสึเนะอุด้ง กับ ทานูกิโซบะ แตกต่างกันกับแถบคันไซ(เช่น โอซาก้า, เกียวโต) คนในแถบคันโตจะนึกภาพ kitsune จะมีฟองเต้าหู้ทอด และ tanuki
จะมีแป้งทอดเท็มปุระกลมๆ แต่คนแถบคันไซจะนึกภาพอุด้งที่มีฟองเต้าหู้ทอด คือ kitsune udon ส่วนโซบะที่มีฟองเต้าหู้ทอด จะเรียกว่า tanuki soba
คาคิอาเกะ อุด้ง/โซบะ
สำหรับเมนูนี้ใครที่ชื่นชอบเท็มปุระไม่ควรพลาดค่ะ เพราะเป็นการผสมผสานระหว่างเท็มปุระและอุด้งหรือโซบะในน้ำซุปร้อนๆคาคิอาเกะ （かき揚げ= Kakiage）จะประกอบด้วย กุ้ง ปลาหมึก ปลาตัวเล็กๆ ต้นหอม หอมหัวใหญ่ แครอท รากบัว (ส่วนผสมปรับเปลี่ยนกันได้แล้วแต่สูตรของแต่ละร้าน) นำไปคลุกกับแป้งเท็มปุระและทอดในน้ำมันร้อนๆ อาจจะเรียกง่ายๆว่า “เท็มปุระผักรวม”ก็ได้ค่ะ
นอกจาก 3 เมนูข้างบนนี้แล้ว ยังมีเมนูอื่นๆอีกหลายเมนูให้เลือกค่ะ
คาเค อุด้ง/โซบะ
โซบะหรืออุด้งที่ไม่มี Topping ใดๆ บางคนอาจจะโรยด้วยต้นหอมซอย มีแค่เส้นโซบะหรืออุด้งที่อยู่ในน้ำซุปโชยุที่มีส่วนผสมของซุปปลาแห้งเท่านั้น สำหรับชื่อเรียกของ คาเคอุด้ง（掛けうどん）ในแถบคันไซ จะเรียกว่า ซุอุด้ง（素うどん= su udon）
ทสึคิมิ อุด้ง/โซบะ
โซบะหรืออุด้งที่แต่งหน้าด้วยไข่สดที่ตอกลงในน้ำซุปร้อนๆแล้วนำไปราดบนเส้นโซบะหรืออุด้ง โรยด้วยต้นหอมซอยและสาหร่ายเส้นเล็กๆ คำว่า 月見= Tsukimi ถ้าแปลตรงๆจะแปลว่า “ชมพระจันทร์” เปรียบไข่แดงสดเหมือนพระจันทร์เมื่อมาอยู่ในเส้นโซบะ อุด้งนั่นเอง เวลารับประทานไม่ควรตีไข่ให้แตกละลายไปกับน้ำซุปนะคะ ตอนทานเส้นค่อยๆตักไข่สดและซดน้ำซุปไปพร้อมกันค่ะ จะได้ถึงกลิ่นหอมของน้ำซุปและความมันของไข่ไปพร้อมกันค่ะ
มารยาททั่วไปที่ควรรู้
เราอาจจะเคยชินกับการปรุงก๋วยเตี๋ยว เช่น เพิ่มน้ำตาล น้ำปลา น้ำส้มสายชู แต่ที่ประเทศญี่ปุ่นนั้น คนญี่ปุ่นจะไม่นิยมปรุงรสเพิ่มค่ะ เพราะน้ำซุปที่ทางร้านปรุงมามีความอร่อยกลมกล่อมอยู่แล้ว และที่โต๊ะก็จะไม่มีเครื่องปรุงให้ด้วยค่ะ การขอน้ำตาล น้ำปลา น้ำส้มสายชูเพื่อปรุงรสเพิ่มอาจเป็นการเสียมารยาทก็ได้นะคะ แต่บางร้านก็อาจจะมีพริกป่นหรือพริกไทยเตรียมไว้ให้ค่ะ เครื่องปรุงอย่างหนึ่งของญี่ปุ่นที่น้องๆอาจจะเคยเห็น เรียกว่า ชิชิมิโทการาชิ 七味唐辛子（しちみとうがらし）จะเห็นบ่อยตามโต๊ะในร้านขายราเมน อุด้ง โซบะ มีลักษณะเป็นพริกป่นผสมงาขาว งาดำ ขิง สาหร่าย ฯลฯ น้องๆสามารถโรยเพื่อเพิ่มความเผ็ดก็ได้นะคะ และพบกันใหม่ในตอนต่อไป “การแช่ออนเซนและโรงอาบน้ำสาธารณะค่ะ”